Τον Ιούνιο του 2016, στα πλαίσια του Optical Gravitational Lensing Experiment (Ogle)- ενός πολωνικού αστρονομικού project που διοργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας- ανακαλύφθηκε ένας γιγαντιαίος πλανήτης 22.000 έτη φωτός μακριά.
Ο πλανήτης που ονομάζεται OGLE-2016-BLG-1190 δεν παρατηρήθηκε άμεσα αλλά από τον τρόπο που η βαρύτητά του “συγκέντρωνε” φως από το μητρικό του άστρο, προκαλώντας μία προσωρινή μεταβολή στην λαμπρότητα του άστρου. Εκτός από το Ogle παρατηρήθηκε και από άλλα τηλεσκόπια, ένα από τα οποία ήταν το τροχιακό διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer της NASA .
Σε μελέτη που μόλις δημοσιεύθηκε, ο Y-H Ryu και οι συνάδελφοί του από το Korea Astronomy and Space Science Institute, οι αστρονόμοι υπολογίζουν ότι ο πλανήτης πρέπει να έχει περίπου 13 φορές μεγαλύτερη μάζα από τον Δία – τον μεγαλύτερο πλανήτη στο ηλιακό μας σύστημα.
Πώς διαχωρίζουν όμως οι αστρονόμοι ένα άστρο από έναν πλανήτη;
Οι αστρονόμοι έχουν διάφορους τρόπους ώστε να αποφασίσουν αν ένα σώμα είναι άστρο ή πλανήτης. Η βασική διαφορά των δύο σωμάτων έγκειται στο γεγονός ότι οι πλανήτες δεν παράγουν σημαντικά ποσά ενέργειας -σε αντίθεση με τα άστρα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ένα άστρο λάμπει ενώ οι πλανήτες απλώς αντανακλούν το φως. Κάπου μεταξύ των δύο παραπάνω βρίσκεται ένας καφέ νάνος.
Εξαιτίας της μάζας του, το συγκεκριμένο ουράνιο σώμα το οποίο έχει 4000 φορές την μάζα της γης βρίσκεται στο όριο του να να χαρακτηριστεί τόσο καφέ νάνος όσο και πλανήτης. Ένας φαιός (καφέ) νάνος (ή καστανός νάνος) δεν είναι ούτε πλανήτης ούτε άστρο. Χαρακτηρίζεται ως υποαστρικό σώμα και αποτελεί κατά κάποιο τρόπο έναν «αποτυχημένο αστέρα».
Λόγω της πολύ μικρής του μάζας, η θερμοκρασία και η πίεση στον πυρήνα του δεν είναι αρκετά υψηλές ώστε να ξεκινήσουν ή να διατηρήσουν τις θερμοπυρηνικές αντιδράσεις. Αλλά σε αντίθεση με τους πλανήτες, ακτινοβολεί λίγο μέσω της δικής του θερμότητας. Ένας φαιός νάνος θα μπορούσε για κάποια εποχή να είχε ξεκινήσει αντιδράσεις θερμοπυρηνικής σύντηξης, αλλά να μην είχε φτάσει ποτέ σε μια σταθερή κατάσταση, με αποτέλεσμα τελικά να σβήσει.
Ένα γεγονός που είναι πραγματικά όμως εντυπωσιακό σε ότι αφορά το συγκεκριμένο σώμα είναι η τοποθεσία του.
Σε σχέση με το άστρο του, βρίσκεται σε περίπου διπλάσια απόσταση από ότι η Γη από τον ήλιο, τοποθετώντας το στη μέση της λεγόμενης “ερήμου των καφέ νάνων” (Brown-dwarf desert).
Από το 1995 που βρέθηκαν οι πρώτοι πλανήτες γύρω από άλλα άστρα, οι αστρονόμοι έχουν εκπλαγεί από την έλλειψη καφέ νάνων σε τροχιές γύρω από άστρα που βρίσκονται πιο κοντά από το πενταπλάσιο της γήινης απόστασης από τον ήλιο. Αυτή η φαινομενικά απαγορευμένη ζώνη είναι αυτό που έχουν ονομάσει την “έρημο των καφέ νάνων”.
Μια πιθανή εξήγηση αποτελεί ίσως ο τρόπος που θα μπορούσαν να σχηματιστούν καφέ νάνοι. Οι πλανήτες δημιουργούνται από τη συσσώρευση μικρότερων κομματιών βράχων, μεγέθους αστεροειδούς και μέταλλο. Τα αστέρια και ενδεχομένως και οι καφέ νάνοι, σχηματίζονται από την κατάρρευση ενός σύννεφου αερίου. Είναι απίθανο να υπάρχει αρκετό αέριο κοντά σε ένα αστέρι για να καταρρεύσει και να σχηματιστεί ένας καφέ νάνος διότι το αέριο θα οδηγηθεί σε πιο απομακρυσμένες, ψυχρότερες περιοχές από τη θερμότητα του άστρου.
Αλλά αν αυτό ισχύει, πώς έφτασε ο OGLE-2016-BLG-1190 στην έρημο των καφέ νάνων; Τώρα, οι θεωρητικοί και τα υπολογιστικά τους μοντέλα εργάζονται πάνω σε μερικά πιθανά σενάρια. Εν τω μεταξύ, θα ξεκινήσει και το κυνήγι για περισσότερα αντικείμενα στην έρημο των καφέ νάνων γύρω από άλλα άστρα.
Όσο για τον ίδιο τον OGLE-2016-BLG-1190, ο πλανήτης υπολογίστηκε ότι έχει περίοδο περιστοφής γύρω από το άστρο του περίπου τριών ετών. Αυτό σημαίνει ότι οι αστρονόμοι θα έχουν την δυνατότητα να το παρατηρήσουν ξανά το 2019.
Πηγή
Γιώτα Ζώτου
Latest posts by Γιώτα Ζώτου (see all)
- Φωτογραφίζοντας τον ‘Ηλιο για πρώτη φορά από απόσταση αναπνοής - 16 Ιουλίου 2020
- Οι πρώτες φωτογραφίες του Ήλιου… από πολύ κοντά! - 15 Ιουλίου 2020
- Τα μαθηματικά που σώζουν ζωές - 14 Ιουλίου 2020
Αφήστε ένα σχόλιο