«Θα καλέσουν έναν γιατρό!» θα ήταν η προφανής απάντηση. Όμως, οι γιατροί δεν κάνουν οικιακές κλήσεις στους Διεθνής Διαστημικούς Σταθμούς, αλλά ακόμη και αν έκαναν, η εφαρμογή πρακτικών ρουτίνας στη γη (όπως η λήψη αίματος ή η περιποίηση μιας πληγής) θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη.
Σκεφτείτε τις καρδιακές προσβολές. Ακόμη και οι πιο υγιείς αστροναύτες μπορεί να υποστούν καρδιακό επεισόδιο λόγω της επιβλαβούς φύσης του διαστήματος. Ωστόσο, η έλλειψη βαρύτητας καθιστά την καρδιοπνευμονική ανάνηψη (Cardiopulmonary resuscitation -CPR), αδύνατη. Το να προσπαθεί κανείς να κάνει συμπιέσεις στο στήθος του ασθενούς ελλείψει βαρύτητας, θα είχε ως μοναδικό αποτέλεσμα να τον εξωθεί μακριά του. Ποια είναι όμως η λύση;
Σύμφωνα με τον Δρ. Jochen Hinkelbein, πρώην διευθυντή ιατρικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Κολονίας στη Γερμανία (University Hospital of Cologne), έχουν τεθεί υπό δοκιμή πέντε μέθοδοι για την αντικατάσταση της καρδιοπνευμονικής ανάνηψης στο διάστημα, τις οποίες και αναφέρει σε πρόσφατη δημοσίευσή του.
Κάθε μία από τις μεθόδους δοκιμάστηκαν σε σύντομες πτήσεις με αεροσκάφη με μειωμένη βαρύτητα και σε υποβρύχια περιβάλλοντα ώστε να υπάρχει όσο το δυνατόν καλύτερη προσομοίωση των συνθηκών που επικρατούν στο διάστημα. Το ζητούμενο αυτών των δοκιμών από τους ερευνητές, ήταν να δουν κατά πόσο μπορεί να επιτευχθεί το σωστό ποσοστό συμπίεσης ώστε να συνεφέρουν κάποιον που έχει υποστεί καρδιακή προσβολή.
Αποδείχθηκε πως πιο αποτελεσματική ήταν η μέθοδος «handstand». Σε αυτήν την περίπτωση, επιτυγχάνει κανείς συμπιέσεις στο στήθος του ασθενούς, τοποθετώντας τον με την πλάτη στον ένα τοίχο της καμπίνας και με τα πόδια στον απέναντι τοίχο. Η παραπάνω μέθοδος υπήρξε η πιο αποδοτική για ένα εύλογο χρονικό διάστημα.
Αξίζει να αναφέρουμε πως η μέθοδος με την ονομασία «Evetts-Russomano» ήρθε δεύτερη όσον αφορά την αποτελεσματικότητά της, ωστόσο δεν ενδείκνυται για περισσότερο από τρία λεπτά εφαρμογής. Στη συγκεκριμένη μέθοδο, το άτομο που εφαρμόζει την καρδιοπνευμονική ανάνηψη, τοποθετεί το αριστερό του πόδι πάνω από τον δεξιό ώμο του ασθενούς και το δεξί του πόδι, γύρω από την πλάτη του ασθενούς κάτω από τον αριστερό του βραχίονα. Η μέθοδος «Evetts-Russomano» αποτελεί την καλύτερη επιλογή για περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει αρκετός χώρος ώστε να εφαρμοστεί η μέθοδος «handstand».
«Τα επείγοντα περιστατικά ιατρικής φύσης για έναν αστροναύτη, κατά την διάρκεια μιας χρονικά μεγάλης διαστημικής αποστολής, μπορούν ενδεχομένως να οδηγήσουν σε μια κατάσταση αρκετά επικίνδυνη τόσο για τον ίδιο τον ασθενή, όσο και για το υπόλοιπο πλήρωμα αλλά και ολόκληρη την αποστολή», αναφέρει ο Hinkelbein. «Είναι αδύνατον να παραχθεί οποιουδήποτε είδους βοήθεια. Το μεγαλύτερο πρόβλημα υγείας που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή των αστροναυτών είναι η καρδιακή προσβολή. Χρησιμοποιώντας κατάλληλα την τεχνική CPR , μπορεί να σωθεί η ζωή του αστροναύτη καθώς και η αποστολή», καταλήγει.
Αν λοιπόν η εφαρμογή της CPR είναι τόσο δύσκολο να εφαρμοστεί στο διάστημα , όπως εφαρμόζεται στη Γη, τι άλλο θα μπορούσε να είναι ιατρικά αδύνατον;
Καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στο διάστημα.
Έπειτα από 50 και πλέον χρόνια διαστημικών αποστολών, οι ερευνητές είναι σε θέση να γνωρίζουν τις επιπτώσεις που έχει στο ανθρώπινο σώμα η παραμονή σε περιβάλλοντα μηδενικής βαρύτητας. Έχει παρατηρηθεί πως τις πρώτες 48 ώρες προκαλείται στους αστροναύτες απώλεια όρασης, ζάλη και τάση προς έμετο.
Τι συμβαίνει όμως καθώς περνά ο καιρός; Μια διαστημική αποστολή μπορεί να διαρκέσει μήνες, γεγονός που -όπως έχει διαπιστωθεί- επιβαρύνει σημαντικά την υγεία των αστροναυτών. Μετά από έξι μήνες παραμονής στον σταθμό, προκαλείται εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος καθώς και καρδιαγγειακά προβλήματα, αφού το να κινείσαι ελλείψει βαρύτητας απαιτεί σαφώς λιγότερη προσπάθεια και έτσι η καρδιά δεν δουλεύει τόσο σκληρά για να αντλεί αίμα. Ο Scott Kelly και άλλοι αστροναύτες στην ηλικία των 40 και 50 ετών, έχουν αναφέρει πως η όρασή τους έχει αλλάξει ελαφρώς. Μερικοί από αυτούς μάλιστα, χρειάζονται γυαλιά κατά την διάρκεια της πτήσης.
«Μπορεί να χάσει κανείς ένα ποσοστό της οστικής μάζας κάθε μήνα και αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό της κατάστασης που ζουν οι αστροναύτες», αναφέρει ο αστροναύτης Mark Kelly. «Χωρίς τη συνεχή τριβή με το έδαφος, χάνεις οστική μάζα. Αν στόχος μας είναι να στείλουμε κάποια στιγμή ανθρώπους στον Άρη, αυτό είναι ένα ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Εάν το ανθρώπινο σώμα έμενε στο διάστημα για 10 ή 20 χρόνια, προοδευτικά, μετά από μια μεγάλη χρονική περίοδο, ενδεχομένως θα έχανε τον σκελετό του στο διάστημα, διότι δεν θα τον χρειαζόταν! Κατά πάσα πιθανότητα θα γινόμασταν μεγάλες σακούλες αποτελούμενες από κρέας.»
Πολύπλοκες ιατρικές επεμβάσεις δεν έχουν πραγματοποιηθεί σε αποστολές, ούτε και σε διαστημικούς σταθμούς ακόμη. Οι περισσότεροι θάνατοι αστροναυτών έχουν συμβεί κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, της εκτόξευσης ή της προσγείωσης του διαστημόπλοιου.
Αξίζει να σημειωθεί εδώ πως, υπάρχουν καταστάσεις οι οποίες βοηθούν στην κατασκευή πρωτοκόλλου για τις διαστημικές αποστολές, όπως: ιατρικά πλάνα για ανθρώπους που ζουν σε πολικές βάσεις, σε υποβρύχια ή για όσους αναρριχώνται στις υψηλότερες και πιο επικίνδυνες κορυφές του κόσμου.
Το μέλλον της ιατρικής στο διάστημα.
Το να εξετάζει κανείς τον τρόπο με τον οποίο διεξάγονται τα επείγοντα ιατρικά περιστατικά σε ακραία περιβάλλοντα, μπορεί να βοηθήσει στην επιλογή κατάλληλου ιατρικού εξοπλισμού, στην ενίσχυση των προσόντων που θα πρέπει να έχει γιατρός της αποστολής , ακόμη και στο να προβλεφθούν πιθανές καταστάσεις που μπορεί να προκύψουν, αναφέρει ο Δρ. Matthieu Komorowski, σύμβουλος στην εντατική φροντίδα και την αναισθησία στο Charing Cross Hospital στο Λονδίνο.
Παρά το γεγονός ότι, ως αστροναύτες επιλέγονται οι πιο υγιείς υποψήφιοι, μια μεγάλης διάρκειας διαστημική αποστολή θα μπορούσε να ενέχει κινδύνους για τον καθένα. Η ακτινοβολία είναι ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια που θα πρέπει να ξεπεραστεί, αλλά ενδέχεται να προκύψουν και άλλες απειλές. «Μεγάλη ανησυχία προκαλούν οι τραυματισμοί με απώλεια αίματος , διότι αν κάποιος χρειαστεί μετάγγιση , δεν υπάρχει τράπεζα αίματος στον Άρη. Σε αυτή την περίπτωση, η συμβατότητα της ομάδας αίματος θα μπορούσε να αποτελέσει κριτήριο επιλογής για μια αποστολή στον Άρη.»
Ο Komorowski πιστεύει πως, για μια αποστολή στον Άρη, θα πρέπει ολόκληρο το πλήρωμα να έχει εκπαιδευτεί πάνω σε βασικές ιατρικές τεχνικές. «Φανταστείτε τι θα συνέβαινε αν ο ίδιος ο γιατρός του πληρώματος υπέφερε από κάποιον τραυματισμό ή από κάποια σοβαρή ασθένεια. Θα έπρεπε να τον περιποιηθεί κάποιος χωρίς ιατρικές γνώσεις», αναφέρει.
Συνεπώς, για να μην τεθεί σε κίνδυνο η ζωή των αστροναυτών, αυτό που χρειάζεται το πλήρωμα είναι έναν «υπερ-χειρουργό» ή έναν γιατρό ειδικευμένο σε πολλαπλές ιατρικές διαδικασίες και επεμβάσεις. Σωστά; Ίσως η απάντηση σας να είναι θετική. Όμως, κάτι τέτοιο είναι πρακτικά αδύνατον- πόσο μάλλον αν αναλογιστεί κανείς και τις ευθύνες που θα είχε ο προαναφερθείσας «υπερ-γιατρός», ως αστροναύτης.
Αυτό που προτείνει ο Komorowski είναι η χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, όπως συστήματα υποστήριξης αποφάσεων, που θα βοηθούσαν το πλήρωμα να διαγνώσει και να θεραπεύσει έγκαιρα κάποιο ιατρικό περιστατικό. Ο Δρ. Scott Parazynski ο οποίος έχει συμμετάσχει σε πέντε αποστολές της NASA και είναι ισχυρός υποστηρικτής της τηλεϊατρικής και της τηλεμεταφοράς, προσθέτει: « Η ικανότητα της τηλεχείρισης χειρουργικών ρομπότ θα μπορούσε επίσης να συμβάλει στην ιδέα υποστήριξης των διαστημόπλοιων από απόσταση.» Όμως, η μηδενική βαρύτητα είναι ένα θέμα που και πάλι θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν. «Μια εγχείριση στο διάστημα θα ήταν πολύ δύσκολη», αναφέρει ο Parazynski. Η διαχείριση της απώλειας αίματος και το να διατηρηθεί η πληγή καθαρή δεν θα ήταν εύκολη υπόθεση, αν σκεφτεί κανείς πως στην καμπίνα του διαστημόπλοιου αιωρούνται τρίχες και νεκρά δερματικά κύτταρα.
Επιπλέον, τα φάρμακα θα έπρεπε να είναι συσκευασμένα με ειδικό τρόπο για να διατηρούνται για μεγάλα χρονικά διαστήματα στις συνθήκες που επικρατούν στο διάστημα. Και ένας 3D εκτυπωτής, όπως ο πρωτότυπος που βρίσκεται επί του παρόντος στον διαστημικό σταθμό, θα μπορούσε να ήταν χρήσιμος για την παραγωγή ιατρικού εξοπλισμού, όπως για παράδειγμα χειρουργικών εργαλείων ή ακόμη και χειρουργικών εμφυτευμάτων, αναφέρει ο Komorowski.
Αν και προς το παρόν μια αποστολή στον Άρη δεν είναι εφικτή- δεν είναι όμως ανέφικτη στο μέλλον- ερευνητές και επιστήμονες αναλύουν όσα δεδομένα έχουν στη διάθεσή τους με σκοπό την άρση των εμποδίων και την μείωση των κινδύνων που προκύπτουν.
«Οι άνθρωποι είναι εξερευνητές», αναφέρει ο Mark Kelly. «Δεν έχουμε επιλογή. Δεν μπορούμε να μην στείλουμε ρομπότ στον Άρη. Τελικά, πρέπει να πάμε και να βάλουμε ανθρώπους στην επιφάνεια αυτών των πλανητών. Μπορεί να χρειαστεί πολύς χρόνος εξαιτίας των προκλήσεων που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Όμως το να εξερευνούμε είναι στο DNA μας και δεν πρόκειται να σταματήσουμε.»
NASA
Πηγή: cnn.com
Γιώτα Ζώτου
Latest posts by Γιώτα Ζώτου (see all)
- Φωτογραφίζοντας τον ‘Ηλιο για πρώτη φορά από απόσταση αναπνοής - 16 Ιουλίου 2020
- Οι πρώτες φωτογραφίες του Ήλιου… από πολύ κοντά! - 15 Ιουλίου 2020
- Τα μαθηματικά που σώζουν ζωές - 14 Ιουλίου 2020
Αφήστε ένα σχόλιο